Η λεγόμενη μεσογειακή δίαιτα έγινε διάσημη από τη γνωστή έρευνα Seven Countries Study, που έκανε ο ερευνητής Άνσελ Κιζ τη δεκαετία του 1950.

Αυτή έδειξε πως ο τότε πληθυσμός της Κρήτης ζούσε περισσότερο και είχε μικρότερο κίνδυνο για την εμφάνιση νοσημάτων της καρδιάς και καρκίνου παρά την αυξημένη πρόσληψη λίπους (περίπου 45% της συνολικής ενέργειας σε αντίθεση με 32-35% σήμερα).

Το παραπάνω οφειλόταν στην παραδοσιακή κρητική διατροφή, η οποία είναι παρόμοια (αλλά όχι ακριβώς ίδια) με τη διατροφή της υπόλοιπης Ελλάδας και της Νότιας Ιταλίας. Τα κύρια χαρακτηριστικά της ήταν τα πολλά και διάφορα φρούτα και λαχανικά, τα όσπρια, όπως οι φακές και τα φασόλια, οι ξηροί καρποί και τα προϊόντα ολικής άλεσης. Το ελαιόλαδο χρησιμοποιούνταν σε αρκετά μεγάλες ποσότητες. Μέτρια ήταν η κατανάλωση ψαριών και κοτόπουλου, ενώ η κατανάλωση κόκκινου κρέατος ήταν συντηρητική, και συνήθως επρόκειτο για αρνί ή κατσίκι. Κανόνας, δε, ήταν η μέτρια κατανάλωση κρασιού καθημερινά μαζί με το φαγητό.

Για δεκαετίες τώρα η μεσογειακή δίαιτα προτείνεται ως η επιτομή της υγιεινής διατροφής. Παρ' όλα αυτά, δεν υπάρχει μια συγκεκριμένη μεσογειακή «συνταγή». Κι αυτό γιατί ανάμεσα στις χώρες της Μεσογείου υπάρχουν πολλές διαφορές αλλά και πολλές ομοιότητες.

Η πρώτη σύγχρονη έρευνα που έδειξε πως η μεσογειακή διατροφή έχει ευνοϊκή επίδραση πάνω στα καρδιακά νοσήματα ήταν η λεγόμενη Καρδιακή Έρευνα της Λιόν (Lyon Diet Heart Study). Σε αυτήν έγινε μία σύγκριση της παραδοσιακής κρητικής διατροφής (πλούσιας σε μονοακόρεστα λιπαρά) με αυτήν που συνιστάται από τις αμερικανικές (και ελληνικές) Αρχές, που έχει κύριο στόχο τη μείωση του λίπους. Μετά από δύο χρόνια προσεκτικής παρατήρησης βρέθηκε πως μειώθηκαν κατά 73% τα καρδιακά προβλήματα και κατά 70% η θνησιμότητα σε όσους ακολουθούσαν την κρητική διατροφή συγκριτικά με αυτούς που είχαν άλλες διατροφικές συνήθειες. Μια άλλη μεγάλη έρευνα δημοσιεύτηκε στο ιατρικό περιοδικό «New England Journal of Medicine». Σε αυτήν πήραν μέρος 22.000 ενήλικοι Έλληνες οι οποίοι και παρατηρήθηκαν επί 44 μήνες.

Όσοι ακολούθησαν την κρητική διατροφή είχαν 25% χαμηλότερη θνησιμότητα από όλες τις αιτίες, συμπεριλαμβανομένων του καρκίνου και των καρδιακών νοσημάτων.