Πώς και γιατί εντάσσεται ένα άθλημα στους Ολυμπιακούς Αγώνες; Εξαρτάται από τη δημοτικότητά του αλλά και από θέματα γενικότερης «πολιτικής».

Είστε φανατικοί οπαδοί της διελκυστίνδας; Μέχρι το 1920 θα μπορούσατε να κερδίσετε ακόμα και χρυσό μετάλλιο στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Αυτό το άθλημα είχε ενταχτεί στο ολυμπιακό πρόγραμμα για 5 συνεχείς διοργανώσεις, από το 1900 μέχρι το 1920. Όπως το κροκέ, που διεξάχθηκε μόνο το 1900, το γκολφ (το 1900 και το 1904), το ράγκμπι, που έκανε την τελευταία εμφάνισή του το 1924, ή το πόλο, που βγήκε από την κατηγορία των ολυμπιακών αθλημάτων το 1936.

Παγκόσμια διάδοση
Πώς αλλάζουν, όμως, τα ολυμπιακά αθλήματα και πώς εξελίσσονται οι Αγώνες, τους οποίους καθιέρωσε το 1896 ο βαρόνος Πιερ ντε Κουμπερτέν, για να προσαρμόζονται στις αλλαγές του κόσμου των αθλημάτων (και στις επιθυμίες των φιλάθλων); Πώς εισάγονται νέα αθλήματα και αγωνίσματα στη λέσχη των πέντε κύκλων; Το «Σύνταγμα» των Ολυμπιακών, η Ολυμπιακή Χάρτα, προβλέπει ότι τα αθλήματα πρέπει να έχουν «παγκόσμιο» χαρακτήρα: τα αντρικά αγωνίσματα πρέπει να είναι ευρέως διαδεδομένα και να διεξάγονται τουλάχιστον σε 75 χώρες τεσσάρων ηπείρων, ενώ τα γυναικεία σε 40 χώρες τριών ηπείρων. Τα αθλήματα των χειμερινών Ολυμπιακών πρέπει να είναι διαδεδομένα σε 25 χώρες τριών ηπείρων.

Υπάρχουν όμως κάποιοι περιορισμοί. «Για παράδειγμα, δεν επιτρέπονται τα αθλήματα που χρησιμοποιούν μηχανική προώθηση: ο κόσμος των κινητήρων, από τη Φόρμουλα 1 μέχρι το μοτοσικλετισμό, δε θα μπορούσε να περάσει στο ολυμπιακό πρόγραμμα», εξηγεί ο Κέλι Φεργουέδερ, διευθυντής αθλημάτων της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής. «Όσον αφορά στους χειμερινούς Αγώνες, εκεί επιτρέπονται μόνο αθλήματα που εκτελούνται σε πάγο ή χιόνι».

Βολή σε ελάφι και...
«Παρ' όλο που κάποια αθλήματα είναι ιστορικά και υπάρχουν από την αρχή των Αγώνων, κατά καιρούς έχουν γίνει πολλές νέες εντάξεις και αναθεωρήσεις», προσθέτει ο Φεργουέδερ. Στα θερινά αγωνίσματα ο στίβος, η ποδηλασία, η ξιφασκία, η γυμναστική και η κολύμβηση εκτελούνται από το 1896. Κάποια άλλα αγωνίσματα, όμως, απουσίασαν για ένα διάστημα. Αυτή είναι η περίπτωση του τένις (απουσίασε για 64 χρόνια και επανήλθε το 1988), της άρσης βαρών και της τοξοβολίας. Η πυγμαχία δεν υπήρχε στους πρώτους Αγώνες. Ο Κουμπερτέν και τα άλλα μέλη της ΔΟΕ τη θεώρησαν πολύ βίαιο άθλημα. Πολλά άλλα αγωνίσματα προστέθηκαν, από το ποδόσφαιρο (το 1990) μέχρι το μπάσκετ (το 1936) και το πιγκ πογκ (1988). Ακόμα και τα αγωνίσματα σε κάθε άθλημα αλλάζουν συνέχεια. Για παράδειγμα στη σκοποβολή εκτελούνταν αγωνίσματα «βολής κατά κινούμενου στόχου» (ομοίωμα ελαφιού), «βολής κατά πήλινων περιστεριών» και «βολής με πολεμικό όπλο».

Προβλήματα πλήθους
Για την ένταξη των νέων αγωνισμάτων αποφασίζει η γενική συνέλευση της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής. Ένα άθλημα σε λίστα αναμονής πρέπει να ψηφιστεί από τα δύο τρίτα αυτής της «Βουλής». Σήμερα τα θερινά ολυμπιακά αθλήματα είναι 28 (καθένα αντιπροσωπεύεται από μια διεθνή ομοσπονδία με διάφορους κλάδους για τα αγωνίσματα), ενώ τα χειμερινά είναι 7. Δεν είναι όμως απαραίτητο ένα ολυμπιακό άθλημα να συμπεριλαμβάνεται στο πρόγραμμα κάθε Ολυμπιακών Αγώνων.

Το πρόβλημα είναι το πλήθος αγωνισμάτων και αθλητών. Έχει τεθεί όριο στα αθλήματα που περιλαμβάνονται στο πρόγραμμα των θερινών αγώνων, ώστε να μπορούν να εκτελεστούν εντός 16 ημερών. Μέγιστος αριθμός είναι τα 28 αθλήματα, με 301 αγωνίσματα και 10.500 αθλητές. Για να προστεθεί κάποιο άθλημα ή αγώνισμα, πρέπει να αλλάξει κάτι. Το πρόβλημα είναι να συνδυαστεί η ανάγκη ανανέωσης του προγράμματος των Αγώνων και η ένταξη νέων αθλημάτων με τα συμφέροντα των αθλημάτων που ήδη υπάρχουν, τα οποία αποβλέπουν σε ακόμα μεγαλύτερο αριθμό αγωνισμάτων και μεταλλίων. Αφετέρου υπάρχει και η ανάγκη να διατηρηθούν αθλήματα και αγωνίσματα με πιθανώς μικρότερη δημοτικότητα αλλά μεγάλη παράδοση.

Διάφοροι παράγοντες επηρεάζουν την απόφαση της ΔΟΕ. Ορισμένα μη ολυμπιακά αθλήματα μπορούν να έχουν πολύ μεγάλη διάδοση, αλλά μόνο σε ορισμένες περιοχές του κόσμου, όπως για παράδειγμα το κρίκετ, το αμερικανικό ποδόσφαιρο ή ακόμη και το σούμο. Αντίθετα το ράγκμπι χρειάζεται ένα μεγάλο τουρνουά, που δεν προσαρμόζεται στις δύο εβδομάδες των Αγώνων. Υπάρχουν και κάποια ολυμπιακά αθλήματα που γενικά θεωρούνται ότι δεν μπορεί κανείς να θίξει, όπως το στίβο και την κολύμβηση. Για παράδειγμα, δεν μπορούμε να φανταστούμε τους Αγώνες χωρίς το μαραθώνιο.

Και άλλες ανάγκες πιέζουν για τη διατήρηση της παρουσίας των ολυμπιακών αγωνισμάτων. Υπάρχουν αθλήματα μικρότερης δημοτικότητας που επιτυγχάνουν θεαματικότητα και έσοδα από τους Αγώνες: αν δεν συμμετείχαν, το πλήγμα θα ήταν σκληρό. Εξάλλου σε ορισμένα αθλήματα και αγωνίσματα κάποιες χώρες είναι παραδοσιακά ισχυρές (ας σκεφτούμε το βάδην για το Μεξικό ή την πάλη για τη Γεωργία)και βασίζονται σε αυτά για να πάρουν μετάλλια.

Πρόβλημα πλήθους δεν τίθεται για τους χειμερινούς Αγώνες, όπου για την ώρα δεν υπάρχει κανένα όριο. Από το 1994 δεν εκτελούνται πλέον τον ίδιο χρόνο με τους θερινούς Αγώνες, αλλά με «διαφορά φάσης» 2 ετών, για να εξασφαλίζουν μεγαλύτερη θεαματικότητα. Στο Τορίνο το 2006 περιλαμβάνονταν 84 αγωνίσματα αλλά υπήρχε χώρος για περισσότερα.

Λίστα αναμονής
Ποια είναι η λίστα αναμονής για νέα χειμερινά αθλήματα; Υπάρχει το bandy, το οποίο παίζεται με 11 παίκτες που προσπαθούν να βάλουν την μπάλα στα δίχτυα του αντιπάλου τους με ένα μπαστούνι σε ένα γήπεδο που μοιάζει με ποδοσφαίρου αλλά είναι παγωμένο.