Αναστενάρηδες είναι οι πιστοί ενός λατρευτικού εθίμου πυροβασία που το λένε Αναστενάρια. Οι αναστενάρηδες είναι μυημένα άτομα στην τελετουργία του εθίμου αυτού.

 

Η μύηση διαρκεί πολλά χρόνια και ο αρχιαναστενάρης είναι αυτός που κρίνει πότε ο μειούμενος είναι έτοιμος για πυροβασία, αλλά και κάθε φορά ποιοι από τους αναστενάρηδες θα πατήσουν στα κάρβουνα. χει λόγο (ακόμη).

Το κονάκι
Η τέλεση του εθίμου αρχίζει το απόγευμα της 20ής Μαΐου στο κονάκι. Το κονάκι είναι ο χώρος όπου φυλάσσονται οι αναστενάρικες εικόνες των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, τα 'αμανέτια' και τα μουσικά αναστενάρικα όργανα. Οι αναστενάρηδες αρχίζουν την προετοιμασία τους στο κονάκι με εκστατικό χορό για την πυροβασία της επόμενης ημέρας.

Οι εικόνες
Τα πολυτιμότερα κειμήλια των αναστενάρηδων είναι οι εικόνες των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης. Η πιο παλιά εικόνα των αγίων, γνωστή ως 'Γεροκοτσιανός', μεταφέρθηκε από την Ανατολική Θράκη στο χωριό Μαυρολεύκη το 1923 με την ανταλλαγή των πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Αποκαλείται ο 'πατέρας' των υπόλοιπων εικόνων, οι οποίες θεωρούνται 'παιδιά' της. Όλες φυλάσσονται μέσα σε μια υφασμάτινη θήκη που ονομάζεται 'ποδιά' και από την οποία κρέμονται μικρά κουδούνια και αφιερώματα. Οι εικόνες έχουν μακριά λαβή στο κέντρο της βάσης τους για να μπορούν να τις πιάνουν οι αναστενάρηδες, όταν χορεύουν.

Τα 'αμανέτια'
Είναι πολύχρωμα μαντίλια που θεωρούνται ιερά. Οι αναστενάρηδες τα κρατούν κατά τη διάρκεια του χορού, αντλώντας από αυτά δύναμη και αυτοπεποίθηση. Πολλές φορές με το αμανέτι καλείται ένας καινούριος αναστενάρης:
'Αισθάνθηκα μια δύναμη να με τραβάει και κάθισα να παρακολουθήσω την τελετή στο σημείο που κάθονται οι Αναστενάρηδες. Ήρθε ένας Αναστενάρης και με κάλεσε με το αμανέτι' (Μαυρολεύκη, εφημ. 'Ελευθεροτυπία' 16 Ιαν. ΄97).

Τα μουσικά αναστενάρικα όργανα
Τα μουσικά αναστενάρικα όργανα είναι η λύρα και ο νταχαρές (το νταούλι). Το βράδυ της 20ής Μαΐου αρχίζουν να παίζουν τα όργανα και ακούγονται αναστενάρικα τραγούδια:

Παν΄ σε πράσινο λιβάδι κάθουνταν τρία παλικάρια
την ημέρα τρών΄ και πίνουν και το βράδυ κάνουν βίγλα...

Ο χορός στο κονάκι
Ο χορός στο κονάκι μοιάζει με μυσταγωγία και έχει σκοπό να προετοιμάσει τους αναστενάρηδες για το χορό στη φωτιά.
Οι αναστενάρηδες κάνουν ρυθμικά επί τόπου βήματα, στο μονότονο ρυθμό του νταχαρέ και της λύρας. Σε αραιά διαστήματα ακούγονται αναστενάρικα τραγούδια που ήρωα έχουν τον Αγιο Κωνσταντίνο:

Ο Κωνσταντίνος ο μικρός, ο Μικροκωνσταντίνος
μικρόν τον είχε η μάνα του, μικρόν τον ΄ραβωνιάζει,
μικρόν τον γ-ήρτε μήνυμα να πάγει στο σεφέρι.
Νύχτα σελώνει τ΄ άλογο, νύχτα το καλιβώνει,
βαν΄ ασημένια πέταλα, μαλαματένιες λόθρες...

Ακούγονται επιφωνήματα από τους αναστενάρηδες, καθώς αισθάνονται ότι 'ο άγιος τους καλεί'. Με τις εικόνες και τα αμανέτια στα χέρια χορεύουν χωρίς σταματημό μέχρι τα μεσάνυχτα.

Διάφορες γνώμες για τους Αναστενάρηδες είναι :
1.) Υπάρχει μια επιστημονική εξήγηση για τους αναστενάρηδες. Είχε δείξει μάλιστα η τηλεόραση σε μια εκπομπή του Χαρδαβέλα ένα καθηγητή που έβαζε τους μαθητές του να περπατούν πάνω σε αναμμένα κάρβουνα στο εργαστήριο. Αν πιάσεις ένα κάρβουνο και το κρατήσεις θα καείς βέβαια. Αν όμως το παίζεις πετώντας το πάνω στις παλάμες σου δεν θα καείς. Το φαινόμενο αυτό έχει σχέση με το χρόνο που χρειάζεται να μείνει το κάρβουνο σε επαφή με το δέρμα για να το κάψει. Χρόνος που στην περίπτωση του κάρβουνου είναι μεγάλος. Αυτός ο χρόνος για το σίδερο πχ είναι πολύ μικρότερος. Οι αναστενάρηδες φαίνεται ότι βρίσκουν τον κατάλληλο ρυθμό να χοροπηδάνε πάνω στα κάρβουνα. Τέτοιο ρυθμό ώστε να μην μένουν οι πατούσες τους περισσότερο από τον κρίσιμο χρόνο σε επαφή με το κάρβουνο. Από την άλλη υπάρχουν και κάποιοι που περπατάνε κανονικά και αργά πάνω στα κάρβουνα χωρίς να χοροπηδάνε. Εδώ μπορεί να υπάρχει η δύναμη της συνήθειας μια και λένε ότι αυτό το καταφέρνουν οι πιο παλιοί. Ή μπορεί με τη βοήθεια της πίστης το σώμα να κάνει αυτό που πρέπει για να μην καεί. Μπορεί πχ να παράγει μεγάλη θερμότητα στις πατούσες έτσι ώστε η διαφορά θερμοκρασίας να μην είναι μεγάλη για να προκαλέσει κάψιμο. Ή μπορεί να δημιουργεί ένα ηλεκτρομαγνητικό πεδίο που λειτουργεί σαν ασπίδα. Ή ποιος ξέρει τι άλλο…
Τέλος πάντων ο άνθρωπος έχει ατέλειωτες ικανότητες και η πίστη είναι αυτή που τις ενεργοποιεί. Ακόμα και το να βρεις τον κατάλληλο ρυθμό να χοροπηδάς πάνω στα κάρβουνα θέλει πίστη’ δεν μπορούν να το κάνουν όλοι.

 

2.) Μπορεί με τη βοήθεια της πίστης το σώμα να κάνει αυτό που πρέπει για να μην καεί. Μπορεί πχ να παράγει μεγάλη θερμότητα στις πατούσες έτσι ώστε η διαφορά θερμοκρασίας να μην είναι μεγάλη για να προκαλέσει κάψιμο. Ή μπορεί να δημιουργεί ένα ηλεκτρομαγνητικό πεδίο που λειτουργεί σαν ασπίδα. Ή ποιος ξέρει τι άλλο…