Οι υπόλοιπες εξετάσεις όπως η μαστογραφία και μαγνητική τομογραφία καθορίζονται από τον ίδιο τον γιατρό και το ιστορικό του ασθενούς.

Παράγοντες κινδύνου
Οι παράγοντες κινδύνου μπορούν να διακριθούν σε γενετικούς και περιβαλλοντικούς. Οι περιβαλλοντικοί παρ’ όλ’ αυτά συνεχίζουν να επιδρούν περισσότερο συγκριτικά με τους γενετικούς. Υπάρχουν επίσης αιτίες οι οποίες μπορούν να τροποποιηθούν και κάποιες οι οποίες δεν μπορούν. Αιτίες τις οποίες μπορούμε να επηρεάσουμε είναι το βάρος, η φυσική δραστηριότητα και η διατροφή. Παρακάτω ακολουθούν μερικοί από τους πιο σημαντικούς παράγοντες κινδύνου:

Φύλο: Οι γυναίκες έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο συγκριτικά με τους άντρες
Ηλικία: Όσο αυξάνεται η ηλικία, τόσο αυξάνεται και η πιθανότητα. Η πλειοψηφία των καρκίνων παρουσιάζεται μετά τα 50 – 60.
Εθνικότητα: Η καυκάσια φυλή φαίνεται ότι έχει μεγαλύτερο κίνδυνο από τους Κινέζους και τους Ιάπωνες.
Ηλικία εμμηναρχής και εμμηνόπαυσης: Φαίνεται ότι η έναρξη της περιόδου πριν την ηλικία των 12 και το σταμάτημα μετά την ηλικία των 55 αποτελούν παράγοντα κινδύνου
Προσωπικό Ιστορικό υγείας: Η παρουσία καρκίνου στο ένα στήθος, παρ’ όλη την θεραπεία του, αποτελεί παράγοντα κινδύνου.
Οικογενειακό Ιστορικό: Πραγματικά, τα άτομα με συγγενείς που παρουσίασαν καρκίνο του μαστού, όντως βρίσκονται στην επικίνδυνη κατηγορία, χωρίς να σημαίνει ότι θα παρουσιάσουν και αυτά. Απλά, καλό είναι, να είναι πιο επιμελείς στον προληπτικό έλεγχο.
Εγκυμοσύνη: Γυναίκες που δεν έχουν αποκτήσει παιδιά ή γέννησαν μετά την ηλικία των 30, έχουν αυξημένο κίνδυνο
Πυκνό Στήθος: Γυναίκες με πυκνό στήθος έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο. Αυτό μπορεί να διακριθεί στην μαστογραφία
Μετάλλαξη Γονιδίων: Μεταλλάξεις σε συγκεκριμένα γονίδια όπως το BRCA1, BRCA2 όντως έχουν συσχετισθεί με αύξηση της πιθανότητας για καρκίνου του μαστού. Βέβαια, αν και η πιθανότητα είναι αυξημένη, δεν σημαίνει ότι απαραίτητα θα παρουσιαστεί. Η εξέταση των συγκεκριμένων γονιδίων είναι θέμα του θεράποντα γιατρού σε ποιες γυναίκες θα την συστήσει, γνωρίζοντας επίσης ότι οι συγκεκριμένες μεταλλάξεις δεν αφορούν όλες τις μορφές του καρκίνου του μαστού. Άρα δεν μιλάμε για έναν απλό προληπτικό έλεγχο.
Ιονίζουσα ακτινοβολία: Η έκθεση στην ιονίζουσα ακτινοβολία αυξάνει τον κίνδυνο. Αφορά κυρίως νεαρές γυναίκες και έφηβες που χρειάστηκε να κάνουν θεραπεία με ακτινοβολία
Ορμόνες
Τα οιστρογόνα στις γυναίκες και η τεστοστερόνη στους άνδρες φαίνεται ότι σχετίζονται με τον κίνδυνο για καρκίνο του μαστού. Οι μελέτες δείχνουν ότι οι μετ-εμμηνοπαυσιακές γυναίκες με υψηλά επίπεδα ορμονών έχουν αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο. Πριν την εμμηνόπαυση, τα επίπεδα των ορμονών ποικίλουν ανάλογα με την φάση του κύκλου.

Θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης
Έρευνες έδειξαν ότι οι γυναίκες που παίρνουν ορμόνες, προκειμένου να μειώσουν τα εμμηνοπαυσιακά συμπτώματα, και κυρίως τον συνδυασμό οιστρογόνων με προγεστερόνη, έχουν αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο του μαστού. Είναι ιατρικό ζήτημα και δεν θα επεκταθώ περισσότερο. Η απόφαση για χορήγηση είναι μεταξύ του θεράποντα γιατρού και της ασθενούς.

Παχυσαρκία
Οι παχύσαρκες γυναίκες πριν την εμμηνόπαυση έχουν μικρότερο κίνδυνο, συγκριτικά με τις παχύσαρκες γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση. Σχετίζεται με το αυξημένο ποσοστό οιστρογόνων, και επίσης, οι μετ-εμμηνοπαυσιακές γυναίκες, με κοιλιακή παχυσαρκία, έχουν από τους υψηλότερους κινδύνους.
Αυτό δεν σημαίνει ότι οι προ – εμμηνοπαυσιακές γυναίκες πρέπει να είναι παχύσαρκες.

Ύψος: Οι ψηλές γυναίκες φαίνεται ότι έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για καρκίνο του μαστού.
Φυσική Δραστηριότητα: Η φυσική δραστηριότητα συμβάλλει στην μείωση του κινδύνου
Αλκοόλ: Η κατανάλωση αλκοόλ αυξάνει τον κίνδυνο για καρκίνο του μαστού. Ένας μηχανισμός που φαίνεται ότι συμβάλλει έχει να κάνει με την βλάβη που προκαλεί στο ήπαρ. Αυτό έχει σαν συνέπεια το ήπαρ να δυσκολεύεται να αποσυνθέσει και να αποβάλλει τα οιστρογόνα.
Θηλασμός: Υπάρχουν έρευνες που υποστηρίζουν ότι ο θηλασμός δρα προληπτικά στον κίνδυνο για καρκίνο του μαστού

Δίαιτα και καρκίνος του μαστού

Ερευνητές λένε ότι μπορούμε να αποτρέψουμε το 15-35% των καρκίνων με την διατροφή. Για την πλειοψηφία των Αμερικανών που δεν καπνίζουν, οι κύριες αιτίες καρκίνου είναι το βάρος, η διατροφή και η φυσική δραστηριότητα. Αν και τα γονίδια παίζουν κάποιο ρόλο, οι κύριες αιτίες κινδύνου έχουν να κάνουν με περιβαλλοντικούς παράγοντες. Συμπεριφορές όπως η σωστή διατροφή, το υγιές βάρος και η άσκηση μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο του καρκίνου.

Το συγκεκριμένο κομμάτι της έρευνας είναι αρκετά δύσκολο λόγω της ανακρίβειας στην εκτίμηση της διατροφικής πρόσληψης, της σύγχυσης στο κατά πόσο το τρόφιμο αυτό καθ’ αυτό ή κάποιο συγκεκριμένο συστατικό σχετίζεται με τον καρκίνο, οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ των διαφόρων θρεπτικών συστατικών, όπως επίσης και το γεγονός ότι κάποιοι άλλοι μη διατροφικοί παράγοντες, μπορεί να επηρεάζουν περισσότερο από την ίδια τη διατροφή.
Μία εικόνα όσον αφορά την σχέση της τροφής με τον καρκίνο του μαστού, μπορεί να αποκτηθεί κοιτάζοντας τα διαφορετικά ποσοστά καρκίνου μεταξύ των Ιαπωνίδων και των Αμερικανίδων. Οι Ιαπωνέζες έχουν χαμηλότερα ποσοστά καρκίνου του μαστού συγκριτικά με τις Αμερικανίδες. Όταν όμως μεταναστεύουν στην Αμερική, τα ποσοστά αυξάνονται. Από τις πιο χαρακτηριστικές αλλαγές είναι η διατροφή.
Από το θέμα της διατροφής, αυτά που έχουν μελετηθεί περισσότερο είναι το αλκοόλ, τα λίπη, οι φυτικές ίνες, τα φρούτα και τα λαχανικά.

Αλκοόλ

Από τα θρεπτικά συστατικά, κυρίως το αλκοόλ έχει επανειλημμένα αποδειχτεί σοβαρός παράγοντας κινδύνου. Όπως αναφέρθηκε και πρωτύτερα, μάλλον επιδρά στον μεταβολισμό των οιστρογόνων.

Λίπος και καρκίνος του μαστού

Έχει γίνει αρκετή έρευνα πάνω σε αυτό το κομμάτι αλλά τα αποτελέσματα είναι αρκετά διφορούμενα. Παλιότερες μεγάλες μελέτες δεν βρήκαν συσχέτιση μεταξύ λίπους και καρκίνου του μαστού. Στην πορεία ήρθαν μελέτες, που βρήκαν μικρή αύξηση του κινδύνου στα άτομα που κατανάλωναν λίπος, με μια σημαντική συσχέτιση στα κορεσμένα και το κρέας. Στο Women’s Health Initiative το 2006, οι γυναίκες που είχαν χαμηλού λίπους δίαιτα, είχαν χαμηλότερο κίνδυνο.

Αν και οι έρευνες δεν είναι εντελώς ξεκάθαρες φαίνεται ότι η κατανάλωση των κορεσμένων σχετίζεται με αύξηση του κινδύνου. Είναι όμως και συνδυασμός και με άλλους παράγοντες κινδύνου. Το να μειωθεί η κατανάλωση των κορεσμένων και να αυξηθεί η κατανάλωση των μονοακόρεστων και πολυακόρεστων αποτελούν γενικές συστάσεις όλων των σωστών προτύπων διατροφής και κυρίως της κρητικής διατροφής, η οποία χαρακτηριζόταν από χαμηλά ποσοστά καρκίνου.

Επεξεργασμένο και κόκκινο κρέας

Τα στοιχεία είναι αρκετά έντονα για τον καρκίνο του παχέως εντέρου. Όσον αφορά τον καρκίνο του μαστού, δείχνει να αυξάνει τον κίνδυνο αλλά όχι στον βαθμό με αυτόν του καρκίνου του παχέως εντέρου. Στις γενικές συστάσεις όμως για την πρόληψη οποιασδήποτε μορφής καρκίνου, η American Cancer Society, συστήνει περιορισμό τόσο του επεξεργασμένου κρέατος, όσο και του κόκκινου.

Φρούτα και λαχανικά

Αν και τα φρούτα δείχνουν να ρίχνουν τον κίνδυνο σε άλλους καρκίνους, δεν υπάρχουν πολύ δυνατά δεδομένα για τον καρκίνο του μαστού. Μελέτη του Tsubura et al έδειξε ότι τα ω-3 λιπαρά οξέα, τα φρούτα και τα λαχανικά σχετίζονται με μείωση του κινδύνου του μαστού, αλλά εφόρου ζωής προστασία μπορεί να επιτευχθεί όταν ένα άτομο καταναλώνει από τα νεανικά του χρόνια τρόφιμα που μειώνουν τον κίνδυνο. Τίποτα όμως δεν είναι βέβαιο. Χρειάζονται ακόμα πάρα πολλές μελέτες για να τεκμηριωθούν τα παραπάνω.

Σε μελέτες παρατήρησης έχει βρεθεί ότι μία διατροφή πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, κοτόπουλο, ψάρι και χαμηλού λίπους γαλακτοκομικά μειώνει τον κίνδυνο για καρκίνο του μαστού

Φαίνεται ότι τα λαχανικά, τα φρούτα, τα δημητριακά ολικής αλέσεως πιθανότατα μπορούν να επηρεάσουν στην πρόληψη του καρκίνου, είτε αποτρέποντας την αύξηση του βάρους, είτε με τα αντιοξειδωτικά που περιέχουν, αλλά χρειαζόμαστε και άλλα δεδομένα. Έρευνες έχουν συνδέσει διάφορες βιταμίνες που υπάρχουν στα διάφορα λαχανικά και φρούτα αλλά τα στοιχεία δεν είναι πολύ δυνατά για να αναφερθούν. Πιο ιδιαίτερη αναφορά γίνεται για τα καροτενοειδή, τα φλαβονοειδή, και τα φυτοοιστρογόνα. Το θέμα είναι ότι αν αλλάξουμε την διατροφή και προσθέσουμε περισσότερα φρούτα και λαχανικά, θα τρώμε λιγότερο λίπος, λιγότερες θερμίδες αλλά και θα ενισχύσουμε τον οργανισμό μας με αντιοξειδωτικά.

Σόγια

Η σόγια είναι από τα πιο πολυσυζητημένα τρόφιμα το τελευταίο χρονικό διάστημα. Ο λόγος έχει να κάνει με το γεγονός ότι οι Ιαπωνέζες δείχνουν να έχουν χαμηλότερα ποσοστά καρκίνου του μαστού συγκριτικά με τις Αμερικανίδες.

Υποστηρίζεται ότι οι ισοφλαβόνες της σόγιας δρουν ευεργετικά, μιμούμενες τα ανθρώπινα οιστρογόνα. Η ισοφλαβόνη, για όσους δεν γνωρίζουν, είναι γνωστό φυτο-οιστρογόνο Απαιτούνται και άλλες έρευνες για να τεκμηριωθεί, μιας και υπάρχουν αρκετές μελέτες που το αντικρούουν. Υπάρχουν αντίθετοι επιστήμονες που υποστηρίζουν ότι τα φυτο-οιστρογόνα λόγω της παρόμοιας δράσης τους με τα ανθρώπινα οιστρογόνα, μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο (και εδώ εστιάζουμε κυρίως στις μετ-εμμηνοπαυσιακές γυναίκες ή γυναίκες που ήδη έχουν καρκίνο)

Πάντως από το American Institute for Cancer Research (AICR), προτείνεται ότι μέτρια κατανάλωση προϊόντων σόγιας είναι ασφαλής. Οι γυναίκες όμως που βρίσκονται σε αντι – οιστρογονική θεραπεία όπως η ταμοξιφένη, πρέπει να μειώσουν την κατανάλωση προϊόντων σόγιας και να αποφεύγουν συμπληρώματα με ισοφλαβόνες.

Καλό είναι να συστήνεται κατανάλωση με προσοχή, ιδιαίτερα στις γυναίκες με κληρονομικότητα ή που ήδη πάσχουν από καρκίνο. Τουλάχιστον μέχρι οι έρευνες να δώσουν κάτι σίγουρο.

Συμπέρασμα

Γενικά οι διατροφικές συστάσεις όσων αφορά την πρόληψη για τον καρκίνο του μαστού είναι η διατήρηση ενός υγιούς βάρους, μέτρια προς έντονη φυσική δραστηριότητα, υγιεινή διατροφή και περιορισμός του αλκοόλ.

Από κει και πέρα ως γενικές συστάσεις για την πρόληψη από καρκίνους μπορούν να ακολουθηθούν οι συστάσεις της American Cancer Society η οποία συστήνει:

-Διατήρηση φυσιολογικού βάρους
-Μέτρια προς έντονη φυσική δραστηριότητα
-Υγιεινή διατροφή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά, φυτικές ίνες
-Περιορισμός κορεσμένων λιπαρών οξέων, επεξεργασμένων κρεάτων και κόκκινου κρέατος
-Περιορισμός αλκοόλ. Όχι πάνω από 1 ποτήρι στις γυναίκες και πάνω από 2 στους άντρες.