Οι «επιτυχίες» του προσωπείου
Τη μάσκα με το προσωπείο του Γκάι Φοκς την πρωτοσυναντήσαμε στις αρχές της δεκαετίας του 1980 (έως το 1990) στην Αγγλία, την εποχή δηλαδή του σκληρού συντηρητισμού της Μάργκαρετ Θάτσερ, όπου δύο νεαροί ο Άλαν Μουρ (συγγραφέας) και ο Ντέιβιντ Λόιντ (σχεδιατής) εξέδωσαν μια εικονογραφημένη ιστορία –κόμικς- μέσω της οποίας βροντοφώναζαν την επαναστατική τους διάθεση. Η υπόθεσή του κόμικς διαδραματιζόταν στη Βρετανία του κοντινού μέλλοντος, όπου ένας φασιστικών προδιαγραφών δικτάτορας, εκμεταλλευόμενος τη δύναμη της τηλεόρασης και την τρομολαγνεία, έχει επιβάλει ένα καθεστώς φόβου και ανασφάλειας, ενώ ένας μυστηριώδης μασκοφόρος που αυτοαποκαλείται «V» προσπαθεί να καταστρέψει το ολοκληρωτικό αυτό καθεστώς.

Την επιτυχία του κόμικς «V for Vendetta» διαδέχτηκε μια εξίσου πετυχημένη ομότιτλη κινηματογραφική διασκευή το 2005 σε σκηνοθεσία Τζέιμς ΜακΤιγκ. Το «V for Vendetta» λοιπόν βασίστηκε στο κόμικς, το οποίο είναι εμπνευσμένο από αληθινά γεγονότα. Ο πρωταγωνιστής της ταινίας Χιούγκο Γουίβινγκ υποδύεται έναν εκδικητή που φοράει διαρκώς μια μάσκα, που αναπαριστά το πρόσωπο του Βρετανού Γκάι Φοκς, ο οποίος στις 5 Νοεμβρίου του 1605 επιχείρησε να ανατινάξει το αγγλικό κοινοβουλίου. Η ταινία διαθέτει σκοτεινή ατμόσφαιρα, δυνατές σκηνές δράσης αλλά και αξιοσημείωτες ερμηνείες από τη Νάταλι Πόρτμαν, τον Σίβεν Ρία, τον Τζον Χαρτ -στο ρόλο του οργουελικού δικτάτορα- και το γνωστό μας από το "Μάτριξ" Χιούγκο Γουίβινγκ, που όπως αναφέραμε δεν βγάζει σε καμία σκηνή τη μάσκα του και ερμηνεύει το ρόλο του μόνο με τις κινήσεις και τη φωνή του.

Αλλά ποιος ήταν πραγματικά ο Γκάι Φοκς;
Ο Γκάι Φοκς (Guy Fawkes) γεννήθηκε στο Υόρκη το 1570. Ήταν Άγγλος στρατιώτης και μέλος μιας ομάδας καθολικών συνωμοτών, οι οποίοι οργάνωσαν τη Συνωμοσία της Πυρίτιδας στις 5 Νοεμβρίου 1605.  Η Συνωμοσία είχε οργανωθεί ως αντίδραση στην τυραννική βασιλεία του Ιακώβου Α' και στα σκληρά μέτρα του προτεστάντη βασιλιά απέναντι στους καθολικούς και περιλάμβανε όχι μόνο την απόπειρα της δολοφονίας του, αλλά και της οικογένειάς του καθώς και των μελών της αριστοκρατίας, με την ανατίναξη του Παλατιού του Γουέστμινστερ, που στέγαζε το Βρετανικό Κοινοβούλιο. Η απόπειρα θα πραγματοποιούταν στις 5 Νοεμβρίου 1605, ημέρα κατά την οποία ο βασιλιάς θα απευθυνόταν σε μια διευρυμένη συνέλευση της Βουλής των Λόρδων και της Βουλής των Κοινοτήτων.

Οι συνωμότες βρήκαν ένα κελάρι κάτω από το κτίριο της Βουλής των Λόρδων και μέχρι το Μάρτιο του 1605, είχαν συγκεντρώσει 36 βαρέλια πυρίτιδας, τα οποία θα ανατίναζαν για να δολοφονήσουν τα μέλη του κοινοβουλίου. Κάποιοι συνωμότες, ωστόσο, ανησυχούσαν από το γεγονός ότι στο κτίριο της Βουλής θα βρίσκονταν κι άλλοι καθολικοί, σαν κι αυτούς, των οποίων η ζωή μπορεί να κινδύνευε. Έτσι στάλθηκε μια προειδοποιητική επιστολή στο Λόρδο Monteagle, του οποίου δημιουργήθηκαν υποψίες που συντέλεσαν στο να ξεκινήσουν οι έρευνες στις υπόγειες σήραγγες κάτω από τη Βουλή των Λόρδων. Ο Γκάι Φοκς ανακαλύφθηκε και συνελήφθη το πρωινό της 5ης Νοεμβρίου. Μετά από βασανιστήρια, αποκάλυψε τα ονόματα των υπόλοιπων συνωμοτών, που είτε ήταν ήδη γνωστοί είτε νεκροί. Οι συνωμότες καταδικάστηκαν και στις 31 Ιανουαρίου εκτελέστηκαν με αγχόνη και διαμελισμό. Σε ορισμένες χώρες η επέτειος αυτής της αποτυχημένης απόπειρας γιορτάζεται στις 5 Νοεμβρίου σαν Νύχτα του Γκάι Φωκς (Guy Fawkes Night ή Bonfire Night).

Η απόπειρα του Γκάι Φωκς ενέπνευσε πολλά στιχάκια εκείνης της εποχής, όπως το εξής Remember, remember, the fifth of November; The Gunpowder treason and plot! For I see no reason why the gunpowder treason, Should ever be forgot.

Ξέρατε ότι:
Οι συνωμοσίες εναντίον της ζωής του Βασιλιά Ιάκωβου Α' αποτέλεσαν έμπνευση για το έργο "Μάκβεθ" του Ουίλιαμ Σαίξπηρ.

Ο Τζον Λένον στο άλμπουμ του John Lennon/Plastic Ono Band του 1970 χρησιμοποιεί ως τελευταίο στίχο το "Remember, remember, the 5th of November" στο τραγούδι με τίτλο "Remember" και αμέσως μετά τους στίχους αυτούς ακούγεται μια έκρηξη.

Η αγγλική λέξη "guy" προέκυψε από το όνομα του Γκάι Φωκς. Στην επέτειο της 5ης Νοεμβρίου, το έθιμο απαιτούσε το κάψιμο στην πυρά ενός ομοιώματος του Φωκς, γνωστό ως "guy", με αποτέλεσμα η λέξη να χρησιμοποιείται σαν όρος για "κάποιο πρόσωπο με αλλόκοτη και εκκεντρική εμφάνιση", σύμφωνα με το Oxford English Dictionary.

Με τον καιρό, η λέξη χρησιμοποιούταν ως γενικότερη αναφορά σε κάποιον άνδρα, ενώ κατά τον 20ό αιώνα χρησιμοποιείται στον πληθυντικό για άτομα και των δυο φύλων.

Πηγή ALITHIA